Cô lập xã hội, hay còn gọi là “hikikomori,” là một hiện tượng phổ biến và đáng lo ngại ở Nhật Bản. Thuật ngữ này dùng để chỉ những người tự nguyện cách ly khỏi xã hội, thường là trong thời gian dài, và tránh giao tiếp với thế giới bên ngoài. Tình trạng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến cá nhân và xã hội Nhật Bản.
Nguyên Nhân của Hikikomori
- Áp Lực Xã Hội và Học Đường
Nhật Bản là một quốc gia nổi tiếng với áp lực học tập và làm việc cao. Học sinh và người lao động thường xuyên phải đối mặt với kỳ vọng cao từ gia đình và xã hội. Những áp lực này bắt nguồn từ hệ thống giáo dục và môi trường làm việc khắc nghiệt, nơi sự thành công được đo lường bằng điểm số, thành tích và sự cống hiến tuyệt đối.
Trong hệ thống giáo dục Nhật Bản, học sinh phải học hành chăm chỉ để vượt qua các kỳ thi quan trọng như kỳ thi tuyển sinh đại học, được coi là quyết định tương lai của họ. Áp lực này không chỉ đến từ nhà trường mà còn từ gia đình và xã hội, nơi kỳ vọng cao về thành tích học tập. Những học sinh không đạt được kỳ vọng này thường cảm thấy thất vọng, căng thẳng và có nguy cơ rơi vào tình trạng tự cô lập (Nippon.com | Your Doorway to Japan) (Japan Today).
Tương tự, trong môi trường làm việc, văn hóa “karoshi” (chết vì làm việc quá sức) là một minh chứng cho áp lực công việc tại Nhật Bản. Nhân viên phải làm việc nhiều giờ, ít nghỉ ngơi và luôn phải cố gắng đạt hiệu suất cao. Những người không thể chịu đựng được áp lực này có thể cảm thấy kiệt quệ về tinh thần và thể chất, dẫn đến tình trạng trầm cảm và tự cô lập.
- Văn Hóa và Quy Chuẩn Xã Hội
Văn hóa Nhật Bản đặt nặng vào sự tuân thủ và phù hợp với các quy chuẩn xã hội. Xã hội Nhật Bản coi trọng sự hòa hợp và tập thể, đòi hỏi mỗi cá nhân phải tuân thủ các quy tắc và kỳ vọng chung. Những người không thể đáp ứng được những kỳ vọng này hoặc không phù hợp với quy chuẩn xã hội thường cảm thấy bị loại trừ và tự chọn cách sống cô lập.
Sự kỳ vọng về vai trò giới tính, thành công trong học tập và công việc, cũng như cách cư xử trong xã hội đều là những yếu tố áp đặt lên cá nhân. Khi không thể đáp ứng được, họ dễ bị cô lập và cảm thấy mình là gánh nặng cho gia đình và xã hội (Nippon.com | Your Doorway to Japan) (Japan Today).
- Công Nghệ và Truyền Thông
Sự phát triển của công nghệ và internet đã cung cấp một môi trường cho những người hikikomori trốn tránh thực tế. Internet và các trò chơi điện tử cho phép họ tìm thấy sự an ủi và niềm vui trong thế giới ảo, nơi họ có thể tránh xa những áp lực và kỳ vọng từ thế giới thực.
Những người hikikomori thường dành nhiều thời gian trực tuyến, kết nối với những người khác thông qua mạng xã hội hoặc tham gia các cộng đồng trực tuyến, điều này làm giảm nhu cầu giao tiếp trực tiếp và tương tác xã hội. Việc này dẫn đến một vòng luẩn quẩn, nơi họ càng cô lập mình khỏi thế giới thực, càng khó khăn hơn để tái hòa nhập (Japan Today).
Ảnh Hưởng của Hikikomori
- Sức Khỏe Tâm Lý và Thể Chất
Những người hikikomori thường phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe tâm lý nghiêm trọng như trầm cảm, lo âu và căng thẳng. Sự cô lập kéo dài làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý này do thiếu sự giao tiếp và hỗ trợ xã hội. Các nghiên cứu cho thấy rằng tình trạng hikikomori có liên quan đến các triệu chứng tâm lý tiêu cực, làm gia tăng mức độ căng thẳng và trầm cảm (Nippon.com | Your Doorway to Japan).
Ngoài ra, sự cô lập lâu dài còn ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất. Do ít vận động và không có chế độ dinh dưỡng cân đối, những người hikikomori thường có nguy cơ cao mắc các bệnh về cơ xương, tim mạch và các vấn đề liên quan đến sức khỏe tổng thể. Thiếu vận động làm giảm sức mạnh cơ bắp và linh hoạt, trong khi chế độ ăn uống không đủ chất dinh dưỡng có thể dẫn đến suy dinh dưỡng hoặc béo phì (Japan Today).
- Tác Động Kinh Tế
Tình trạng hikikomori gây ra thiệt hại kinh tế lớn cho gia đình và xã hội. Những người này thường không tham gia vào lực lượng lao động, gây ra gánh nặng tài chính cho gia đình và hệ thống phúc lợi xã hội. Một nghiên cứu ước tính rằng hiện tượng hikikomori có thể gây ra thiệt hại kinh tế lên đến hàng tỷ yên mỗi năm do mất năng suất lao động và chi phí chăm sóc sức khỏe tăng cao (Japan Today).
Hơn nữa, gia đình của những người hikikomori phải chịu áp lực tài chính khi phải hỗ trợ con cái hoặc người thân bị ảnh hưởng. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nợ nần và căng thẳng tài chính trong gia đình, làm suy yếu khả năng tài chính và chất lượng cuộc sống của cả gia đình.
- Gia Đình và Quan Hệ Xã Hội
Gia đình của những người hikikomori thường phải chịu áp lực tâm lý và tài chính nặng nề. Mối quan hệ gia đình trở nên căng thẳng khi phải đối mặt với sự cô lập và các vấn đề tâm lý của người thân. Sự bất lực và cảm giác tội lỗi của các thành viên trong gia đình có thể dẫn đến căng thẳng và xung đột nội bộ (Nippon.com | Your Doorway to Japan) (Japan Today).
Các mối quan hệ xã hội của người hikikomori cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Sự cô lập kéo dài làm giảm khả năng giao tiếp và kết nối xã hội, dẫn đến sự cô đơn và cảm giác bị loại trừ. Điều này càng làm trầm trọng thêm tình trạng tâm lý và cản trở khả năng tái hòa nhập xã hội của họ.
Biện Pháp Giải Quyết
- Hỗ Trợ Tâm Lý: Cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ tâm lý cho những người hikikomori và gia đình họ là rất quan trọng. Các chương trình hỗ trợ tâm lý cần được thiết kế để giúp họ tái hòa nhập xã hội.
- Giáo Dục và Nhận Thức: Nâng cao nhận thức về vấn đề hikikomori trong cộng đồng là cần thiết để giảm thiểu sự kỳ thị và tạo môi trường hỗ trợ cho những người bị ảnh hưởng.
- Chính Sách Xã Hội: Chính phủ Nhật Bản đã bắt đầu triển khai các chương trình và chính sách hỗ trợ, bao gồm các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ tài chính và các chương trình tái hòa nhập xã hội.
Cô lập xã hội là một vấn đề phức tạp và đa chiều ở Nhật Bản, ảnh hưởng sâu sắc đến cá nhân và xã hội. Để giải quyết tình trạng này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, cộng đồng và chính phủ. Nâng cao nhận thức, cung cấp hỗ trợ tâm lý và xây dựng các chính sách xã hội hiệu quả là những bước quan trọng để giúp những người hikikomori tái hòa nhập và có cuộc sống tốt đẹp hơn.
Nguồn:
- Nippon.com – Number of Suicides in Japan Rises in 2022
- Japan Today – 21,818 people committed suicide in Japan in 2023
